Τετάρτη, 14 Δεκεμβρίου 2011 09:53

Δημήτρης Σωτάκης: «Η λογοτεχνία ερμηνεύει την πραγματικότητα, αλλοιώνοντάς την»

Γράφτηκε από  Γιάννης Φαρσάρης
Καταξιωμένος συγγραφέας, με βραβεία και αναγνώριση, ο Δημήτρης Σωτάκης, που καταφέρνει όμως να διατηρεί μια φρέσκια και ανεπιτήδευτη ματιά μέσα από τα βιβλία του. Λάτρης του υπερρεαλιστικού και μακριά από θεματολογίες του συρμού, έχει επιτύχει να διανύσει μια προσωπική λογοτεχνική διαδρομή επτά βιβλίων. Η συνέντευξη που μας παραχώρησε είναι απολαυστική!

- Έχετε στις αποσκευές σας κάποια συμβουλή ή παραίνεση από κάποιον σημαντικό άνθρωπο της λογοτεχνίας;

Με φίλους συγγραφείς, συζητώντας για τη δουλειά μας η για τον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας τοποθετημένο στον λογοτεχνικό χάρτη, έχουν συχνά προκύψει πολλές ενδιαφέρουσες συζητήσεις, όχι αναγκαστικά υπό τη μορφή παραινέσεων ή συμβουλών, αλλά συμπερασμάτων και διαπιστώσεων. Υπάρχουν, πράγματι, δυο τρεις ομότεχνοι μου, με τους οποίους βρισκόμαστε πολύ κοντά και στηρίζουμε ο ένας τον άλλον, διανοητικά και ψυχολογικά. Πάντα πιστεύω στη δυναμική που έχουν οι παρέες και η επαφή των ανθρώπων, τους οποίους συνεχώς χρειαζόμαστε για να υπάρχουμε και εμείς γύρω απ' τον εαυτό μας.

- Σε παλαιότερη συνέντευξή σας είχατε επιλέξει το βιβλίο «Ιστορίες των Κρονόπιο και των Φάμα» του Κορτάσαρ, ως ένα από τα αγαπημένα σας. Πιστεύετε ότι η λογοτεχνία οφείλει να δημιουργεί νέους φανταστικούς κόσμους ή να περιγράφει και να ερμηνεύει την πραγματικότητα;

Είναι προφανής η ροπή μου προς το μη πραγματικό, το κατ' επίφαση πραγματικό. Οτιδήποτε απλώς ρεαλιστικό, ποτέ δε με έλκυε, δε με γοήτευε, κατά συνεπεία πάντα έχω την τάση να ακυρώνω συνειδητά την πραγματικότητα και να δημιουργώ φανταστικούς κόσμους, οι οποίοι μέσα από τους συμβολισμούς τους, τελικά κάνουν σαφές αυτό που θέλω να πω. Η λογοτεχνία, απ' την άλλη, σαφώς και ερμηνεύει την πραγματικότητα, ωστόσο αλλοιώνοντάς την και όχι περιγράφοντάς την. Η πραγματικότητα, άλλωστε, κρύβει μέσα της το στοιχείο μιας έμφυτης κατάθλιψης, σε αντίθεση με τη λογοτεχνία, που αποτελεί ένα όχημα για να απόδραση κανείς απ' αυτήν.

- Μιλήστε μας για τη διαδικασία δημιουργίας ενός βιβλίου σας.

Ένα βιβλίο γεννιέται ξαφνικά. Η έμπνευση είναι μια απολύτως απροσδιόριστη διαδικασία, που στ' αλήθεια δεν μπορεί να εξηγηθεί με κανένα τρόπο. Όταν ξεκινάω τη διαδικασία συγγραφής ενός βιβλίου, επικεντρώνομαι στη βασική ιδέα, όμως υπάρχουν αρκετά εμβόλιμα στοιχειά που προκύπτουν όσο το βιβλίο γράφεται και προχωράει, στην ουσία, είμαι ο πρώτος αναγνώστης των βιβλίων μου, στον οποίον «επιτρέπεται» να παίξει και να πειράξει το κείμενο, οδηγώντας το προς την κατεύθυνση που εκείνος θέλει.

- Σας ενδιαφέρει πρωτίστως να προβληματίζετε ή να διασκεδάζετε τον αναγνώστη με τα κείμενά σας;

Το ένα δεν αποκλείει το άλλο. Το σημαντικό είναι να γίνει εύγλωττο αυτό που θέλω να πω, πάντα γραφώ μια ιστορία, επιλεγώ να γράψω μια ιστορία με πλοκή και ήρωες, με τελικό, συμβολικό πάντα, τρόπο, να γίνει κατανοητό το μήνυμα προς τους αναγνώστες, και βέβαια δεν αναφέρομαι σε ένα διδακτικό μήνυμα, αλλά στην προδιάθεση και την οπτική γωνία που έχω για τη ζωή μας, για τη ζωή που ζούμε όλοι μας.

- Αφηγηθείτε μας μια ιστορία με κάποιον αναγνώστη των βιβλίων σας που σας εξέπληξε ευχάριστα ή δυσάρεστα.

Τα ευχάριστα, ευτυχώς, είναι αρκετά. Αναγνώστες που μου έχουν εξομολογηθεί την εμπειρία που είχαν κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης ενός βιβλίου μου και πολλές ακόμα στιγμές για τις οποίες είμαι ευγνώμων και μου δίνουν τη δύναμη να συνεχίσω. Υπάρχουν, πράγματι, κι ένα δυο δυσάρεστα. Κάποτε, κάποιος μου έστελνε επί μήνες να διαβάσω διηγήματα του, που είχαν εμένα ως ηρώα, στον οποίον πάντα συνέβαινε κάτι πολύ άσχημο. Στην αρχή ήταν αστείο, αλλά αργότερα το παράκανε και έλαβα τα μέτρα μου!

- Ποιο βιβλίο διαβάζετε αυτόν τον καιρό;

Διαβάζω το «Πώς να κρυφτείς», της Αμάντας Μιχαλοπούλου, ένα πολύ ενδιαφέρον μυθιστόρημα, από μια ξεχωριστή συγγραφέα. Σας το προτείνω!

- Ποιους σύγχρονους έλληνες συγγραφείς ξεχωρίζετε για το ταλέντο τους;

Θα πω τον Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, έναν μοναδικό άνθρωπο, φίλο και συγγραφέα, ο οποίος με το προσωπικό του ύφος και την ιδιαίτερη γραφή του, μαγνητίζει, χωρίς δεύτερη σκέψη, τον αναγνώστη.

- Έχετε βραβευθεί για το έργο σας, έχετε αποκτήσει ένα πιστό αναγνωστικό κοινό, έχετε μια διαδρομή 7 επιτυχημένων βιβλίων ως αναγνωρισμένος συγγραφέας. Πως θα σας φαινόταν η ιδέα να γράψετε ένα βιβλίο με ψευδώνυμο, ώστε να δείτε την ανταπόκριση αναγνωστών και κριτικών χωρίς τη σύνδεση με το όνομά σας;

Ίσως να το έχω κάνει και να μην το ξέρετε! Πράγματι, η ιδέα της ματιάς από την κλειδαρότρυπα, το να δεις πως θα αντιδράσει κανείς σε κάτι που έχεις κάνει, χωρίς να ξέρει ότι προέρχεται για σένα τον ίδιον, κρύβει μια ηδονή.

- Το διαδίκτυο είναι πλημμυρισμένο από λογοτεχνικά κείμενα νέων κυρίως ανθρώπων. Θεωρείται πως αυτή η ευκολία δημοσίευσης συμβάλλει στην ανάδειξη νέων σημαντικών φωνών ή δημιουργεί κορεσμό και σύγχυση στους αναγνώστες;

Δεν έχω ξεκάθαρη άποψη γι' αυτό το ζήτημα (όπως δεν έχω και για κανένα, άλλωστε). Χωρίς δεύτερη σκέψη, το γεγονός και μόνο ότι υπάρχουν άνθρωποι που γράφουν και έχουν την επιθυμία και την προδιάθεση να δημοσιεύσουν τη δουλειά τους είναι πολύ ευχάριστο, από την άλλη έχει δημιουργηθεί ένα πλαίσιο, χωρίς σαφή και υγιή όρια, μέσα στο οποίο μπαίνουν και κάποιοι, οι οποίοι καμιά απολύτως σχέση δεν έχουν με τη λογοτεχνία και τη διαδικασία της συγγραφής. Η ελληνική λογοτεχνία είναι, κατά κάποιο τρόπο, ένα είδος μόδας τα τελευταία χρόνια -και το λέω θετικά αυτό- ωστόσο, στο διαδίκτυο μοιάζουν όλα εύκολα, όμως τίποτα δεν είναι εύκολο και, χωρίς κόπο, κανείς δεν μπορεί να πετύχει το παραμικρό. Θέλω να πω, ότι τα κείμενα που πρόκειται να ξεχωρίσουν, θα ξεχωρίσουν ούτως η άλλως, εκτός ή εντός διαδικτύου.

- Εκτιμάτε ότι ο το αναγνωστικό κοινό στη χώρα μας θα αυξηθεί ή θα μειωθεί τα επόμενα χρόνια της κρίσης;

Η κρίση ευνοεί τα καλά βιβλία. Όσοι αγόραζαν βιβλία, όπως αγοράζουν ένα σαμπουάν, θα σταματήσουν να το κάνουν, συνεπώς θα υπάρξει ένα αναγνωστικό κοινό που τα αγοράζει, επειδή τα έχει πραγματικά ανάγκη, επειδή ξέρει τι θέλει και δεν ακολουθεί απλώς κάποια τάση. Υπάρχουν σοβαροί αναγνώστες, οι οποίοι παίρνουν σοβαρά τη λογοτεχνία. Είναι φρικτό το φαινόμενο «αγοράζω και διαβάζω βιβλία μόνο το καλοκαίρι, που έχω χρόνο, για τις διακοπές» και άλλες τέτοιου τύπου γελοιότητες, τα βιβλία δεν είναι αντηλιακά.

- Να περιμένουμε σύντομα κάποιο νέο σας βιβλίο;

Ναι, υπάρχει καινούριο βιβλίο, το οποίο γράφω αυτή την περίοδο. «Ο Θάνατος των Ανθρώπων».

* Το τελευταίο μυθιστόρημα «Το θαύμα της αναπνοής» του Δημήτρη Σωτάκη, βραβευμένο με to "Athens Prize for Literature" από το περιοδικό (δέ)κατά, κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Κέδρος.