Η οπτική ψευδαίσθηση έχει εμπνεύσει τους καλλιτέχνες από τις προϊστορικές σπηλαιογραφίες της Αλταμίρας στην Ισπανία (15.000 - 10.000 π.Χ.) έως και σήμερα. Στους πίνακες της Πομπηίας και τα ρωμαϊκά ψηφιδωτά (1ος αιώνας μ.Χ.) συναντάμε τη χρήση της γραμμικής προοπτικής για τη δημιουργία διακοσμητικών οπτικών εφέ. Επίσης με την επανανακάλυψη της γραμμικής προοπτικής και φωτοσκίασης στο 15ο αιώνα, όλοι οι ζωγράφοι επιχειρούν να αναπαραστήσουν την ψευδαίσθηση του βάθους. Οι πειραματισμοί αυτοί με την ψευδαίσθηση της προοπτικής κατά την περίοδο της Αναγέννησης, πήραν μυθικές διαστάσεις στη ζωγραφική του μπαρόκ και του ροκοκό.

Οι θεωρίες των χρωμάτων και οπτικής αντίληψης ξεκινούν από τους φιλοσόφους Berkeley και Hume τον 18ο αιώνα, καθώς και από το Goethe. Τον 19ο αιώνα ο ζωγράφος Delacroix εξερευνά τη χρωματική θεωρία, ενώ ο Ιμπρεσιονισμός και ο νέο- ιμπρεσιονισμός διερεύνησε την αντίληψη του φωτός θέτοντας νέες προοπτικές. Πρωτεργάτης στη θεωρία των χρωμάτων και της οπτικής αντίληψης υπήρξε ο ζωγράφος Seurat. Στοιχεία οπτικής ψευδαίσθησης υπάρχουν στους πίνακες των Mondrian, Van Doesburg  και άλλων καλλιτεχνών του ολλανδικού De Stijl.

Victor Vasarely

Victor Vasarely

Ο Ούγγρο-Γάλλος Victor Vasarely υπήρξε ο καλλιτέχνης με τη μεγαλύτερη επιρροή στα πλαίσια της οπτικής ζωγραφικής. Ξεκίνησε μελετώντας έργα του Mondrian και του Kandinsky, καθώς και την ιστορία της χρωματικής θεωρίας, της θεωρίας της οπτικής αντίληψης και της οπτικής ψευδαίσθησης.

Το 1955 δημοσίευσε το «κίτρινο μανιφέστο», στο οποίο υποστήριξε την αντικατάσταση της παραδοσιακής ζωγραφικής από αυτό που ο ίδιος ονόμασε «Κινητική Πλαστικότητα». Σύμφωνα με τον καλλιτέχνη «οι όροι "ζωγραφική" και "γλυπτική" έχουν γίνει αναχρονιστικοί. Είναι καλύτερα να αναφερόμαστε στα είδη αυτά της τέχνης με τους όρους "δισδιάστατη", "τρισδιάστατη" και "πολυδιάστατη πλαστικότητα". Δεν υπάρχουν πλέον διαφορετικά είδη δημιουργικής ευαισθησίας, αλλά μια ενιαία ευαισθησία που μπορεί να αναπτυχθεί σε διαφορετικούς χώρους». Για το Vasarely η τέχνη σε μια σύγχρονη  βιομηχανική κοινωνία πρέπει να έχει κοινωνικό περιεχόμενο.

Το ουσιαστικό έργο τέχνης είναι η ιδέα που θέλει να εκφράσει ο καλλιτέχνης, και όχι ένα φυσικό αντικείμενο που αποτελείται από μουσαμά και μπογιά. Η ιδέα αυτή υλοποιημένη από επίπεδα, αφηρημένα γεωμετρικά σχήματα, αυστηρή μαθηματική οργάνωση, και επίπεδα καθαρά χρώματα, μπορεί στη συνέχεια να προβληθεί, ν' αναπαραχθεί και να πολλαπλασιαστεί σε διάφορες μορφές (βιβλία, ταπετσαρίες, γυαλί, ψηφιδωτό, κινηματογραφικό φίλμ, τηλεόραση κτλ).ο Vasarely υποστήριξε την έννοια του κοινωνικού έργου τέχνης, που δημιουργείται από ένα καλλιτέχνη ο οποίος έχει στη διάθεση του όλα τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας και απευθύνεται σε ένα μαζικό κοινό.

Bridget Riley

Μια ακόμη σημαντική καλλιτέχνης της οπτικής τέχνης είναι η Βρετανή ζωγράφος Bridget Riley. Η καλλιτέχνης χρησιμοποιώντας λευκό, μαύρο και αποχρώσεις του γκρι, με παραλλαγές χρωματικών τόνων και επαναλαμβανόμενα μοτίβα, μετωπικά ή παραμορφωμένα σε διάφορες γωνίες, πετυχαίνει να κάνει το επίπεδο του πίνακα να κυματίζει και να πάλλεται μπροστά στα μάτια του θεατή.

Καλλιτέχνες του κινήματος της Op-Art :
Jes?s Rafael Soto, Getulio Alviani, Bridget Riley, Carlos Cruz-D?ez, G?nther Uecker, John McHale, Julian Stanczak, Julio Le Parc, Richard Allen, Richard Anuszkiewicz, Tony DeLap, Victor Vasarely, Yaacov Agam, Youri Messen-Jaschin, Josef Albers, G?nter Fruhtrunk, Ludwig Wilding, Reginald H. Neal.

Περισσότερες φωτογραφίες του κινήματος της Op-Art μπορετέ να δείτε στην ψηφιακή μας gallery

Βιβλιογραφία: Σημειώσεις Χρήστου Μιχαλόπουλου. Ιστορικός τέχνης.