Φραντσέσκο Ματσόλα, ο επονομαζόμενος Παρμιτζανίνο. (Girolamo Francesco Maria Mazzola detto il Parmigianino). Ιταλός ζωγράφος και χαράκτης, από τους χαρακτηριστικούς εκπροσώπους του μανιεριστικού ύφους, (Πάρμα 1503-Καζαλματζόρε, Κρεμόνα 1540). Η προσωνυμία του προέρχεται από την Πάρμα. Γιος του ζωγράφου Φίλιππο Ματσόλα (1460-1505), διαπαιδαγωγήθηκε στο εργαστήριο των θείων του Ιλάριο και Μικέλε από τους οποίους διδάχτηκε τα πρώτα στοιχεία του σχεδίου.

Αντζέλικο Μπεάτο (Beato Angeliko). Ιταλός ζωγράφος της πρώτης περιόδου της Αναγεννήσεως (Βίκκιο ιν Μουτζέλλο γύρω στο 1400-Ρώμη 1455). Ο Φρα Τζοβάννι ντα Φιέζολε, (Fra Giovanni da Fiesole), στον αιώνα του γνωστός ως Γκουίντο ντι Πιέτρο, επονομάστηκε Αντζέλικο (αγγελικός), για την εξαιρετική χάρη των εικόνων του και επειδή στα πρόσωπα και στις στάσεις των μορφών που απεικόνισε φαίνεται η καλοσύνη της ψυχής του. Μπεάτο (μακάριος) από την λαϊκή παράδοση, που τον θεωρούσε ως τον μεγαλύτερο θρησκευτικό ζωγράφο της Αναγεννήσεως.

Μαζάτσιο Τζιοβάννι (Masaccio Tommaso di ser Giovanni Guidi, ή Cassai), Ιταλός ζωγράφος (Σαν Τζοβάννι Βαλντάρνο, Αρέτσο 1401-Ρώμη 1428). Γεννήθηκε κοντά στην Φλωρεντία και πέθανε νεότατος στη Ρώμη. Είχε βαπτιστεί Τομάζο (Θωμάς), αλλά τον φώναζαν Μαζάτσιο (ατζαμής Θωμάς), για την έλλειψη πρακτικού πνεύματος και την ατημέλητη εμφάνισή του. Η τέχνη του λιτή, εστιάζει στο σωματικό και πνευματικό βάρος των προσώπων του. Ελάχιστες πληροφορίες υπάρχουν για την απλή και κάποτε φτωχική και παραμελημένη, ζωή του και λίγα είναι τα βέβαια έργα του, που είχαν μεγάλη σημασία για την καλλιτεχνική ανανέωση της Φλωρεντίας στον 15ο αιώνα.

Πρόλαβε να δημιουργήσει ένα έργο πολυσήμαντο για την επιβλητική απλότητα, την ήρεμη μεγαλοπρέπεια του, την έξοχη αρμονία της συνθέσεως, αρετές που εκφράζουν ένα υψηλό καλλιτεχνικό ήθος. Το 1422 βρίσκεται εγγεγραμμένος στη συντεχνία των γιατρών και των φαρμακοποιών και το 1424 στον κατάλογο των ζωγράφων της Συντεχνίας του Αγίου Λουκά. Πριν από το έτος αυτό είχε ζωγραφίσει τη νωπογραφία των «Εγκαινίων» στο αίθριο της μονής των Καρμηλιτών στη Φλωρεντία, που είχε καταστραφεί.

Γιάκοπο Ραμπούστι, ο επονομαζόμενος Τιντορέττο, (Jacopo Robusti ditto il Tintoretto). Ιταλός ζωγράφος (Βενετία 1518-1594). Το όνομά του προέρχεται από το επάγγελμα του πατέρα του που ήταν βαφέας υφασμάτων (tin tore). Η πρώτη του δραστηριότητα χρονολογείται από το 1540, όταν είχε ποια απαλλαγή από την υποχρέωση να υποτάσσεται στους κανόνες οποιουδήποτε εργαστηρίου και έγινε ανεξάρτητος τεχνίτης. Ο Τισιανός τον είχε διώξει από το εργαστήριό του, γιατί δεν μπορούσε να συμβιβαστεί με τις αντίθετες τάσεις του νεαρού ζωγράφου, που ήταν ανήσυχος, φιλόδοξος, νευρικός και μεγαλοφυής. Η διαμόρφωσή του συνδέεται περισσότερο με τον Μπονιφάτσιο ντε Πιτάτι και με τον Αντρέα Μελντόλλα, τον επονομαζόμενο Σκιαβόνε, ζωγράφο της βενετσιάνικης σχολής, επηρεασμένο από την μανιεριστική κομψότητα του Παρμιτζανίνο.

Καρράτσι, Ιταλοί ζωγράφοι καταγόμενοι από την Μπολόνια, από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες της Ιταλίας του 17ου αιώνα. Ο πρεσβύτερος, ο Λουντοβίκο (Ludovico), (Μπολόνια 1555-1619), ήταν ξάδερφος των δύο αδερφών Αγκοστίνο (Agostino), (Μπολόνια 1557-Πάρμα 1602) και Αννίμπαλε (Annibale), (Μπολόνια 1560-Ρώμη 1609). Η ταυτόχρονη δραστηριότητά τους στη Μπολόνια στα τέλη του 16ου αιώνα σημειώνει την αντίδραση στον ιταλικό μανιερισμό παράλληλα με την επανάσταση του Καραβάτζιο.

Οι καλλιτέχνες αυτοί πραγματοποιούν, με διαφορετικό τρόπο ο καθένας, το ίδιο ζωγραφικό πρόγραμμα που αποβλέπει στην επανασύνδεση της τέχνης με τη φύση, πράγμα αντίθετο από τις διανοητικές αναζητήσεις των εκλεπτυσμένων και κομψών μανιεριστών ζωγράφων που είχαν απομακρυνθεί από το φυσικό αντικείμενο.

Μικελάντζελο Μερίζι, ο επονομαζόμενος Καραβάτζιο (Michelangelo Merisi, ditto il Caravaggio). Ιταλός ζωγράφος (Μπέργκαμο 1573-Πόρτο Έρκολε, Γκροσσέτο 1610). Υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους ανανεωτές της ιταλικής ζωγραφικής. Γιός του Φέρμο Μερίζι, οικονόμου του μαρκησίου του Καραβάτζιο, έγινε το 1584, σε ηλικία 11 ετών, μαθητής του Σιμόνε Πετερτσάνο στο Μιλάνο. Η επίδραση του δασκάλου ήταν τόσο βαθειά, ώστε η παρουσία στοιχείων της σχολής της Λομβαρδίας, του Μπέργκαμο και της Βενετίας δεν εγκατέλειψε ποτέ τη ζωγραφική του.

Andrea Mantegna, Ιταλός ζωγράφος (Νησί Καρτούρο, Πάντοβα 1431-Μάντοβα 1506). Γιός ξυλουργού, έδειξε από μικρός την κλίση του στη ζωγραφική και μαθήτευσε στην Πάντοβα, στο εργαστήριο του Φραντσέσκο Σκουαρτσιόνε, που τον υιοθέτησε όταν ήταν δέκα ετών. Η μαθητεία αυτή του επέτρεψε να έλθει σε επαφή με τον ουμανιστικό κύκλο που είχε σχηματιστεί στην Πάντοβα, από τους οπαδούς του Ντονατέλλο, ο οποίος εργαζόταν τότε στον ανδριάντα του Γκατταμελάτα. Από τα πρώτα έργα του Μαντένια, όπως «Η Παναγία με εννέα Αγίους», διακρίνεται η επίδραση της φλωρεντινής τέχνης, που είχε εφαρμόσει την ανακάλυψη της προοπτικής σε γλυπτικά και ζωγραφικά έργα. Πολλοί αναγεννησιακοί καλλιτέχνες, ο Λίππι, ο Πάολο Ουτσέλλο, ο Αντρέα ντελ Καστάνιο και ο Ντονατέλλο, είχαν ήδη εργαστεί για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα στο Βένετο.

Giovanni Bellini, αποκαλούμενος και Τζαμπελλίνο (Βενετία 1430-1516). Ιταλός ζωγράφος, από τους μεγαλύτερους όλων των εποχών. Η σημασία της ζωγραφικής που επισκιάζει την ατομική του αξία, επειδή εγκαινιάζει τη μεγάλη βενετσιάνικη ζωγραφική του 16ου αιώνα. Από τη σχολή του Μπελλίνι προήλθαν ο Τζορτζιόνε και ο Τισιανός.

Ο Μπελλίνι διαμορφώθηκε, όπως ο αδερφός του Τζεντίλε, στο εργαστήριο του πατέρα του. Επηρεάστηκε από τον γαμπρό του Μαντένια, όπως φαίνεται από την «Προσευχή στον κήπο της Γεσθημανή», τη «Μεταμόρφωση» και την «Πιέτα» του Μουσείου Κορρέρ της Βενετίας και από τον «Νεκρό Χριστό» της Πινακοθήκης Μπρέρα του Μιλάνου. Στα έργα αυτά διακρίνεται ήδη, ενώ στο τελευταίο επικρατεί ένας ήπιος και πλατύς ρυθμός, που μαζί με το φωτεινό και ζεστό χρώμα, δίνει ένα γλυκό ανθρώπινο τόνο στο θρησκευτικό περιεχόμενο των πινάκων.

Antonio Allegri detto il Corregio. Ιταλός ζωγράφος (1489-1534) όπου ζούσε απομονωμένος στην Πάρμα. Ελάχιστα στοιχεία υπάρχουν για την αρχή της σταδιοδρομίας του. Υποθέτουν ότι από πολύ νωρίς άρχισε να εργάζεται στο εργαστήριο του Μπιάνκι-Φερράρι στη Μοδένα. Ορισμένα νεανικά του έργα, όπως μία «Αγία Οικογένεια» και η νωπογραφία «Ο Επιτάφιος Θρήνος» στον Άγιο Ανδρέα της Μάντοβα, αποτελούν ενδείξεις της μαθητείας του στη σχολή του Μαντένια.

Αλλά πολύ γρήγορα ο Κορρέτζιο απαλύνει αισθητά τις μορφές του και αποκτά μια προσωπική τεχνοτροπία πολύ πιο ευαίσθητη από εκείνη του δασκάλου του. Ο πρώτος πίνακας βωμού που του αποδίδεται με βεβαιότητα είναι «Η Παναγία του Αγίου Φραγκίσκου» (1514-1515), σήμερα στην Πινακοθήκη της Δρέσδης. Στην ίδια ομάδα με το έργο αυτό, που η απλή κατασκευή του και ο γλυκός πλασμός συσχετίζονται με την τέχνη του Ραφαήλ, κατατάσσονται «Ο Γάμος της Αγίας Αικατερίνης», «Η Γέννηση Κρέσπι» και «Η Μικρή Τσιγγάνα».

Giorgio da Castelfranco, detto il Giorgione. Ιταλός ζωγράφος, Καστελφράνκο Βένετο, Τρεβίζο 1477 ή 1478- Βενετία 1510. Η ζωή του μεγάλου αυτού πρωτοπόρου της βενετσιάνικης ζωγραφικής του 16ου αιώνα είναι ελάχιστα γνωστή. Χρησιμοποίησε τόσο πετυχημένα το χρώμα και το φως για να δώσει ενότητα στα έργα του, που παρότι γνωρίζουμε λίγα έργα του, είναι αρκετά για να του εξασφαλίσουν μια φήμη ισοδύναμη σχεδόν με των μεγάλων καλλιτεχνών της Νέας Κίνησης. Εγκαταστάθηκε στη Βενετία και έγινε, κατά τον Βαζάρι, μαθητής του Τζοβάννι Μπελλίνι. Εκεί ανέλαβε τουλάχιστον δύο μεγάλες δημόσιες παραγγελίες που αποδεικνύονται από έγγραφα των αρχείων. Ένα μεγάλο πίνακα για την αίθουσα των Ακροάσεων του δουκικού ανακτόρου το 1507-1508, έργο που χάθηκε, και τις τοιχογραφίες για την πρόσοψη του Φόντακο ντέι Τεντέσκι το 1508. Είναι ένα τμήμα γυναικείου γυμνού σε φυσικό μέγεθος, που αποτοιχίστηκε το 1969 από τις τοιχογραφίες του Τισιανού, συνεργάτη του Τζορτζιόνε στη διακόσμηση του κτιρίου το 1508.