Knowing - Σκοτεινός Κώδικας

• 

Λεπτομέρειες

Δημοσιεύτηκε στις Παρασκευή, 27 Μαρτίου 2009 19:46

Γράφτηκε από τον/την Γιώργος Χριστόπουλος

Αυτά τα καταραμένα στούντιο στο Αμέρικα έχουν ορίσει κάποια πράγματα στο μυαλό τους με τέτοιο τρόπο, που εμείς οι φουκαριάρηδες θεατές πρέπει να ανεχόμαστε σχεδόν σε κάθε ταινία τους. Όπως αυτά προστάζουν τους σκηνοθέτες και σεναριογράφους εκεί να βάζουν πάντα σε κάθε ιστορία, σχεδόν ό,τι και να πραγματεύεται αυτή, την οικογένεια, τους γονείς και τα παιδιά, την ενότητα όλου αυτού του μαγικού πράγματος, έτσι και μεις πρέπει να αντικρύζουμε στις ταινίες τους έναν χήρο ή μια χήρα, με ένα κουφό παιδί (το ασθματικό είναι ντεμοντέ πια), που στο τέλος της ταινίας αγκαλιασμένοι θα βλέπουν όλους τους άλλους να πεθαίνουν επειδή ήγκηκεν η ώρα της Θείας Δίκης! (όχι δεν είναι αυτό το τέλος της ταινίας και δεν θα το απεκάλυπτα ποτέ, αλλά καταλαβαίνετε που το πάω)

Κι ενώ γνωρίζεις όλα αυτά και βλαστημάς μέσα σου για το πόσο προβλέψιμα είναι κάποια πράγματα πια στις αμερικάνικες ταινίες, κοιτάς λίγο προσεκτικά τους συντελεστές και αναρωτιέσαι πως ένας τόσο χαρισματικός σκηνοθέτης όπως ο Άλεξ Πρόγιας ανέλαβε να σκηνοθετήσει μια τέτοια ιστορία. Για να αποδίδουμε τα τους Καίσαρως τω Καίσαρι το σενάριο, πέραν των αδιαμφισβήτητων μόνιμων κακών που έχουν όλα τα σενάρια όπου πατρίς-θρησκεία-οικογένεια συνυπάρχουν με το έτσι θέλω των στούντιο, έχει ορισμένα εξαιρετικά καλά στοιχεία. Αν δεν υπήρχαν αυτά, και εάν φυσικά απουσίαζε και ο Άλεξ Πρόγιας από την καρέκλα του σκηνοθέτη, τότε θα είχαμε κάτι σαν το «Τη Μέρα που η Γη Σταμάτησε» (ίσως η χειρότερη ταινία της περασμένης σεζόν αλλά και όλου του 2008).

Στη περίπτωση που το όνομα του Άλεξ Πρόγιας δεν χτυπάει καμπανάκια να θυμήσουμε πως πρόκειται για τον άνθρωπο, που με μόλις δύο ταινίες μέσα στη δεκαετία του ?90 (Το Κοράκι & Σκοτεινή Πόλη), στιγματίστηκε ως ο μάστορας της σκοτεινής ατμόσφαιρας και αισθητικής. Ο ίδιος άνθρωπος λοιπόν τώρα πήρε τον συμπαθή φυσιογνωμικά, αλλά όχι καλό σε ρόλους απαιτήσεων, Νίκολας Κέητζ και ένα σενάριο καταστροφολογίας και το έφερε εις πέρας όσο καλύτερα μπορούσε. Όπου το σενάριο πάει ως εξής: ο αστροφυσικός Τζων, χήρος με γιο, παίρνει στα χέρια του το φάκελο που περιείχε όσα είχε γράψει ένα κοριτσάκι, το 1959, στα πλαίσια μιας εργασίας που είχαν να κάνουν τότε τα παιδιά της τάξης της. Η εργασία ήταν να ζωγραφίσει το καθένα ξεχωριστά το πως φαντάζεται σε 50 χρόνια το μέλλον. Το 2009 καταφτάνει, η τελετή «εκταφής» της χρονοκάψουλας γίνεται και ο φάκελος της μικρής Λουσίντα, δια μέσου του γιου που τον παρέλαβε, πέφτει στα χέρια του Τζων. Το περιεχόμενο είναι ένα δισέλιδο γεμάτο αράδες από νούμερα. Όταν αποκρυπτογραφεί τα νούμερα συνειδητοποιεί πως αντιπροσωπεύουν ημερομηνίες στις οποίες συνέβησαν πολύνεκρες τραγωδίες, όπως επίσης και τον αριθμό των θυμάτων τους.

Όσο προκατειλημμένοι κι αν πάτε απέναντι σε αυτό το έργο το σίγουρο είναι ότι θα βρεθείτε αντιμέτωποι με μια άκρως ψυχοπλακωτική ατμόσφαιρα, που χτίζεται σιγά σιγά. Έτσι όταν κάποια φριχτά πραγματικά συμβάντα συμβαίνουν μπροστά στα μάτια μας το αποτέλεσμα είναι ένα ολόκληρο σινεμά να αγκομαχά, άλλοτε να γατζώνεται κι άλλοτε να στριφογυρίζει στο καθισμά του. Όπως δεν μπορούμε να κλείσουμε τα μάτια στην κακή υποκριτική του Νίκολας Κέητζ και στο κάκιστο σενάριο (για τους λόγους που αναφέραμε στην αρχή), έτσι δεν μπορούμε να τα κλείσουμε και απέναντι στην εξαιρετική σκηνοθεσία του Άλεξ Πρόγιας, την σκοτεινή φωτογραφία και ορισμένες τόσο καλοστημένες και καλοφτιαγμένες σκηνές, που σε σινεμά θα σας κάνουν να σας σηκωθεί η τρίχα.

Ο τρόπος που αποκαλύπτεται σιγά σιγά το περιεχόμενο του «προφητικού» εγγράφου είναι πολύ καλά προσχεδιασμένος και εκτελεσμένος από τον Πρόγιας. Το ίδιο και ο τρόπος κινηματογράφισης των σκηνών καταστροφής. Σιγά σιγά συνειδητοποιούμε ότι όσο περνάει η ώρα τόσο σε πιο βαθιά ? και άρα σκοτεινά ? νερά κολυμπάμε. Το αποτέλεσμα στον ψυχισμό του θεατή θα ήταν τρομακτικά πιο έντονο αν έλειπαν οι τόσοι άκυροι διάλογοι όπου μπαμπάς και γιος ανταλλάζουν υποσχέσεις, μπαμπάς και γιος αγκαλιάζονται κι αγαπιούνται, μπαμπάς και κολλητός φίλος διαφωνούν και συμφωνούν, μπαμπάς και άγνωστη φλερτάρουν (ή ό,τι άλλο κάνουν), μπαμπάς και άγνωστοι κυνηγιούνται κ.ο.κ. Σε όλες αυτές τις σκηνές ένα ολόκληρο σινεμά που πιο πριν αναστέναζε βαριά από το φριχτό και γεμάτο ένταση θέαμα που παρακολούθησε, δυσανασχετεί απροκάλυπτα γιατί δεν μπορεί να ανεχθεί την προβλεψιμότητα που προσδίδουν στο φιλμ οι σκηνές αυτές.

Το τέλος θα διχάσει τον κόσμο, καθώς άλλοι θα το βρουν προβλέψιμο και άλλοι απλά άκυρο ή εύκολο. Το ζητούμενο είναι πως όλη η σεκάνς της κορύφωσης έχει ασφαλώς νόημα, μιας και σε όλη την ταινία μαθαίνουμε πληροφορίες σχετικά τον ντεντερμινισμό του σύμπαντος, τις απόψεις γύρω από την τυχαιότητα της ακολουθίας των γεγονότων ή την συμπαντική τους σκοπιμότητα κ.ο.κ. Και πάλι σε αυτό το σημείο μπορούμε να πούμε ένα μεγάλο κρίμα, μιας και ένα τόσο σκεπτόμενο σενάριο ακολούθησε τις προσταγές των στούντιο και έγινε ένα καταστροφολογικό δράμα με την αμερικάνικη οικογένεια ως το πρώτο και τελευταίο του προπύργιο. 

Από την άλλη, δίχως να δίνουμε συγχωροχάρτι σε όλα αυτά, θα θυμόμαστε για πάντα με δέος τις σκηνές καταστροφής, που κατασκεύασε ο Πρόγιας και η ομάδα του, αλλά και ολόκληρη την σκηνή του τέλους. Κι όλα αυτά θα τα θυμόμαστε γιατί υπάρχει ένα σκοτεινό πέπλο που ντύνει κάθε καρέ της ταινίας! Ακόμα και το ίδιο το σπίτι του πρωταγωνιστή, μέσα και έξω, θυμίζει γκραβούρα στοιχειωμένου σπιτιού, όπως επίσης και κάποια άλλα εικαστικά στοιχεία που είναι σχεδόν γκροτέσκα και απόκοσμα. Όλα αυτά έφτιαξαν ένα σύνολο που τελικά κατάφερε να μας κάνει, ακόμα κι όταν απομακρυνθούμε από την αίθουσα μετά το τέλος της, να νοιώθουμε ένα βάρος στο στέρνο και μια περίεργη σύγχυση γενικότερα. Ειδικά οι εικόνες καταστροφής θα στριφογυρίζουν για καιρό στο μυαλό μας.

Άλλη μια καλή αρχική ιδέα που έγινε ένα κακογραμμένο σενάριο, το οποίο πάλεψε με όλες του τις δυνάμεις ο εξαιρετικός σκηνοθέτης να περισώσει και να αναδείξει. Τα κατάφερε σε έναν πολύ μεγάλο βαθμό. Ταινίες καταστροφής κυκλοφορούν κατά καιρούς αλλά σχεδόν στην πλειοψηφία τους χάνουν τον προσανατολισμό τους, μιας και δεν καταφέρνουν να ισορροπήσουν μεταξύ του υπερθεάματος και της καλής πλοκής. Ταινίες όπως τα «Αρμαγεδών» και «Τη Μέρα που η Γη Σταμάτησε» φαντάζουν πλέον μετά και το «Σκοτεινό Κώδικα» του Άλεξ Πρόγιας, ανόητες και κακόγουστες φάρσες, που δεν αξίζουν πια καμμίας αναφοράς. Ο «Σκοτεινός Κώδικας» θα χρήζει στο μέλλον αναφοράς ως μία πάρα πολύ αξιόλογη ταινία του είδους, που χαντακώθηκε όμως εξαιτίας της πάγιας τακτικής των στούντιο να στριμώχνουν παντού και πάντα τα αμερικάνικα πρότυπα και ειδικά αυτό της ενωμένης οικογένειας. Όπως και να?χει η συμβουλή μας είναι μία: δεν θα το μετανοιώσετε αν το δείτε σε μεγάλη οθόνη κινηματογράφου!