Το Assemblage μέσα από την ιδιαιτερότητα και την εφευρετικότητα του περιεχομένου του, έπαιξε καθοριστικό ρόλο όχι μόνο για μια ομαλή μετάβαση από τον αφηρημένο Εξπρεσιονισμό στην Pop Art, αλλά θεωρήθηκε ως η εξέλιξη του collage, που είχε την αφετηρία του στο Συνθετικό Κυβισμό. Επίσης, έγινε ο πυρήνας του Environment, με τον E. Kienholdz στα μέσα του '50, να οργανώνει τα Objets Trouvés σε όλο και πιο πολύπλοκα Assemblages, αλλά και του Happening, με τον A. Kaprow να κορυφώνει μέσα από τα έργα του την εξέλιξη του Assemblage και του Environment.
Το 1961 οργανώνεται στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, μια έκθεση η οποία είχε τον τίτλο «Η Τέχνη του Assemblage». Η έκθεση αυτή περιλάμβανε έργα των Braque, Dubuffet, Marcel Duchamp, τα γνωστά collages του Picasso, Man Ray, Joseph Cornell αλλά και τα combines του Rauschenberg.
Ο William Seitz, ως επιμελητής της έκθεσης, έγραφε χαρακτηριστικά στο εισαγωγικό κείμενο του καταλόγου: «Το σύγχρονο κύμα του Assemblage, σηματοδοτεί μια αλλαγή από την υποκειμενική ρευστότητα της αφηρημένης τέχνης σε μια αναθεωρημένη σχέση με το περιβάλλον».
Το Assemblage είναι ουσιαστικά η συναρμολόγηση αντικειμένων σε έναν οριοθετημένο χώρο σε ένα πλαίσιο, συνήθως «κουτιά» ή «θήκες - κουτιά», γεγονός που τα διαφοροποιεί από τα Environments. Η συναρμολόγηση αυτή όμως προϋποθέτει την επανεξέταση των αντικειμένων, διότι απαρτίζονται από ετερογενή μέρη τα οποία μπορούν να έχουν σημασία είτε για τον καλλιτέχνη είτε για τον θεατή είτε και για τους δυο, ανεξάρτητα από τη λειτουργικό τους ρόλο στη σύνθεση ως σύνολο.
Ο Joseph Cornell (1903-1972) ήταν από τους πρώτους που ασχολήθηκαν με το είδος αυτό. Αυτό που έκανε, ήταν να κλείσει Objets Trouvés σε κουτιά τα οποία ήταν κλεισμένα και με τζάμι κάποιες φορές.
J. Cornell, Πουλί σε κουτί, 1943, Krefeld, kaiser Wilheim Museum Ως objects trouvés θεωρούμε οτιδήποτε είχε βρει στις περιπλανήσεις του μέσα στην πόλη, από σκουπίδια μέχρι μικρά καθημερινά αντικείμενα από παλαιοπωλεία, όπως επίσης και αντικείμενα που σύλλεγε από τα διάφορα ταξίδια του. Αντικείμενα χωρίς νοηματική αλληλουχία μεταξύ τους αλλά με αισθητή την πρόθεση δημιουργίας συνειρμών, κάτω από το πέπλο της μαγείας των παιδικών, ξεχασμένων θησαυρών. Αργότερα, προσθέτει στις συνθέσεις του καθρέφτες, ήχο και κίνηση, ανεβάζοντας έτσι τον δραματικό τόνο των
συνθέσεών του, δίνοντας ιδέες για νέες τάσεις όπως η Op Art.
Ανάλογες συνθέσεις δημιουργεί και η Louis Nevelson (1900-1988), με βασικό χαρακτηριστικό της, τα μεγάλα σε διαστάσεις, ξύλινα Assemblages, τα οποία θύμιζαν μεγάλες βιβλιοθήκες-τοίχους, γεμισμένα με σπιτικά αντικείμενα, από κατεστραμμένες οικίες. Το δεύτερο ίσως και σημαντικότερο χαρακτηριστικό της ήταν ότι έβαφε τα αντικείμενα που χρησιμοποιούσε.
Αρχικά μαύρα και στη συνέχεια άσπρα ή χρυσά, ήθελε να παραπέμπουν στο αρχικό νόημα του σχεδιασμού τους. Όμως αυτό που ενδιέφερε την Nevelson, ήταν να καταφέρει να δημιουργήσει ένα παιχνίδι χώρου και σκιάς, βάθους και επιφάνειας. Γι' αυτό άλλωστε τα έργα της τα ονομάζει «Αρχιτεκτονήματα από σκιές» και λέει χαρακτηριστικά: «Πραγματικά ασχολούμαι με τη την σκιά και το χώρο. Νομίζω ότι αυτά είναι τα δύο πιο σημαντικά πράγματα στο έργο μου... γιατί ταυτίζομαι με την σκιά». Στην πορεία των έργων της, τα βλέπουμε να αποκτούν σταδιακά μια ομοιομορφία, η οποία δημιουργείται από μια οπτική συγχώνευση χρωματική αλλά και σχηματική, ομαλοποιώντας έτσι το τελικό αποτέλεσμα.Και η Nevelson όπως και ο Cornell, με την αναδιαμόρφωση και τον διαφορετικό χειρισμό των Assemblages, οδηγήθηκε σε μια νέα εκφραστική δυνατότητα, στα Environments διαστάσεων δωματίου.
O Edward Kienholdz (1927–1994), ήταν Αμερικανός καλλιτέχνης, ο οποίος στα μέσα του'50, αποφασίζει να δημιουργήσει έργα από Objets Trouvés.
E. Kienholz, Το κρατικό νοσοκομείο, 1964, Στοκχόλμη, Moderna MuseetΣε αυτά εμπεριέχονται από έπιπλα, κούκλες και υφάσματα, μέχρι ζώα, παιχνίδια και μηχανές, τα οποία τα οργάνωνε σε μεγάλου μεγέθους συνθέσεις στοχεύοντας στη δημιουργία όλο και πολυπλοκότερων Assemblages.
Στη συνέχεια, με τη σταδιακή εξέλιξή τους, υλική και χωρική, αποδεσμεύτηκαν από την ύπαρξη πλαισίου ή «κουτιού», γεγονός που οδήγησε τον Kienholdz στη δημιουργία ελεύθερων Assemblages ή Environments τα οποία ονόμαζε «Tableaux».
Ο Daniel Spoerri (1930-), ήταν Ελβετός, ρουμανικής καταγωγής, πολυτάλαντος άνθρωπος, οποίος το 1959 αποφασίζει να ασχοληθεί με το Multiplication d' Art Transformable (MAT), όπου στην πραγματικότητα αυτό που έκανε ήταν να μεταμορφώνει έργα τέχνης, τα οποία δηλαδή, είχαν τη δυνατότητα να υποστούν εσωτερική τροποποίηση. Στα πρώτα του έργα χρησιμοποίησε έναν τύπο Assemblage, στο οποίο παγίδευε χρηστικά αντικείμενα, κολλώντας τα πάνω σε έπιπλα (βλ. τραπέζια, καρέκλες) ή κρεμώντας τα στον τοίχο με μέτωπο προς το θεατή.
D. Spoerri, Το πρόγευμα της Κιψηκα, 1960, νέα Υόρκη, Museum of Modern ArtΣυμπερασματικά και αφού είδαμε κάποιους από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες της τέχνης του Assemblage, μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι ήταν η μορφή τέχνης που επέβαλε στον θεατή να δει τα έργα περιμετρικά και «γέννησε» πολλές και διαφορετικές καλλιτεχνικές εκφράσεις.Βιβλιογραφία:
1. Άλκης Χαραλαμπίδης, Η Τέχνη του 20ου αιώνα, Η μεταπολεμική περίοδος, τόμος ΙΙΙ, University studio press Εκδόσεις επιστημονικών βιβλίων & περιοδικών, Θες/νίκη 1995, σελ.92-101,207-210.
2. www.wikipedia.com, 24/03/2012.
